Stonkowate (Chrysomelidae) – rodzina owadów z rzędu chrząszczy.
Bardzo liczna rodzina chrząszczy odznaczająca się ciekawym jaskrawym, często z metalicznym połyskiem ubarwieniem. Obecnie opisano ok. 35 tys. gatunków z tej rodziny, najwięcej w obszarach klimatu tropikalnego i subtropikalnego. W tej liczbie ok. 600 gatunków występuje w Europie Środkowej. Larwy zazwyczaj żerują na liściach roślin. Tylko niektóre są szkodnikami roślin uprawnych jak najbardziej znana nie mająca poważnych wrogów naturalnych w Europie stonka ziemniaczana lub żerująca na liliach poskrzypka liliowa.
1. Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) - chrząszcz z rodziny stonkowatych.
Opis
Przedplecze ma barwę żółtą i charakterystyczny rysunek z czarnych plam. Pokrywy skrzydeł mają barwę kremową z 10 czarnymi paskami. Ciało tego owada jest owalne, o wypukłym wierzchu i płaskim spodzie. Czułki są średniej długości i masywne. Oczy o budowie złożonej znajdują się po bokach głowy.
Występowanie
Ameryka Północna i środkowa, Europa i Azja. Pochodzi z Kolorado (USA) i dlatego zwana była też żukiem z Kolorado, kolorado lub chrząszcz kolorado.
Do Europy została zawleczona na przełomie XIX i XX wieku.
Pokarm
Żeruje na ziemniakach. Żywi się ich liśćmi, kwiatami i łodygami.
Rozmnażanie
Kilka dni po opuszczeniu zimowisk, chrząszcze przystępują do rozrodu. Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem. Żerujące na liściach larwy pozbawiają całkowicie liści swego żywiciela.
Plaga stonki
Pierwsze chrząszcze obserwowano w Polsce w latach 40. XX wieku, wędrujące z zachodu na wschód. Upowszechniła się i zaczęła stanowić poważny problem w latach 50.
W okresie lat 40. i 50., przed upowszechnieniem się chemicznych środków walki z owadami organizowano akcje zbierania chrząszczy i larw stonki. W następnych latach stosowano środki zawierające DDT.
Występowanie stonki wykorzystywano do propagandy politycznej. Przez pierwsze dziesięciolecia PRL-u, a szczególnie lata 50., stonka ziemniaczana traktowana była jako główny powód niedoborów na rynku żywności. Występujące wówczas letnie plagi stonki ("pasiastego dywersanta") tłumaczone były społeczeństwu jako dywersja wrogów socjalizmu ("Trybuna Ludu" w maju 1950 r. zatytułowała tekst nt. stonki: "Niesłychana zbrodnia imperialistów amerykańskich"), a 18 stycznia 1953 roku rząd PRL podjął uchwałę w sprawie walki społeczeństwa ze stonką ziemniaczaną (ówcześnie nazywanej "żukiem kolorado").
2. Stonka kukurydziana
Korzeniowa stonka kukurydziana (Diabrotica virgifera virgifera Le Conte); chrząszcz z rodziny Diabrotica. Postać dorosła o długości 4-7 mm. Pokrywy skrzydeł o barwie żółtej przez pomarańczową, aż do całkowicie czarnej, często plamiste. Samce zazwyczaj ciemniejsze. Larwy 4-10mm o barwie jasnokremowej. Groźny, kwarantannowy szkodnik kukurydzy. Larwy bytujące w glebie wgryzają się w korzenie, penetrują je aż do nasady skutkiem czego jest wnikanie patogenów, a czasem wyleganie całych roślin. Dorosłe owady preferują pyłek kwiatowy znamiona kwiatów, rzadziej liście i odsłonięte ziarna.